Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга, Онцгой комиссын орлогч дарга, хурандаа А.Дашнямтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Он гарснаас хойш нийслэлд аюулт үзэгдэл, осол хэдэн удаа гарсан бэ. Өнгөрсөн жилийн мөн үеийнхээс өссөн үү, буурав уу?
-Нийслэл Улаанбаатар хот маань гамшгийн өндөр эрсдэлтэй бүсэд оршдог. Жилийн 4 улирлаа дагаад гамшгийн эрсдэл нь өөр өөр байдаг. Тухайлбал, хавар, намрын улиралд ой, хээрийн гал түймэр, шар усны үер, зуны улиралд үер усны осол, өвлийн улиралд объектын гал түймэр гардаг. Мөн газар хөдлөлтийн эрсдэл маш өндөр хот юм.
Нийслэлийн Онцгой байдлын газар он гарснаас хойш объектын гал түймрийн дуудлага 562, аврах ажиллагааны 40 дуудлага хүлээн авч, үүрэг гүйцэтгэн ажиллаж байна. Эдгээрийг өнгөрсөн оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад объектын гал түймэр 18.9, аврах ажиллагааны дуудлага 32.2 хувиар буурсан. Нийт дуудлагын тоо 19.9 хувиар цөөрлөө. Харамсалтай нь, он гарснаас хойш 14 иргэн гал түймэрт өртөж амиа алдсаны дотор зургаан хүүхэд байсан. Гамшгийн улмаас учирсан хохирлын хэмжээ 1.2 тэрбум болсон нь өнгөрсөн оныхтой харьцуулахад 29.4 хувиар буурсан. Үүнээс гадна гал түймрийн аюулаас 292 иргэнийг аварч, 30 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг авран хамгаалсан. Ханш нээж, дулааны улирал эхэлж байна. Үүнтэй холбоотойгоор манай газраас нийслэлийн ногоон бүсэд хөдөлгөөнт эргүүл ажиллуулж эхэллээ. Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар цагдаа, Байгаль орчны газар, ой хамгаалагчид, онцгой байдлын албаныхан хамтран эргүүл хийж буй. Он гарсаар шар өвсний түймэр 26 удаа дэгдэж, 20 га газар өртсөн. Онцгой байдлын албаныхан цаг алдалгүй очиж, түймрийг унтраасан. Дулаарахаар иргэд зусландаа гарч, цасан доороос гарч ирсэн шар өвс, хогийг шатааснаас болж өөрийн болон өрөөл бусдын эд хөрөнгийг сүйтгэдэг. Тиймээс бид иргэдэд жил бүр сэрэмжлүүлэг өгдөг ч түймэр гарсаар л байна. Тиймээс цаашид уг ажлыг илүү эрчимжүүлэх, иргэдэд мэдээ мэдээллийг шуурхай хүргэхэд түлхүү анхаарч ажиллаж байна.
-Нийслэлд ахуйн болон объектын гал түймэр зонхилдог. Цар тахлын улмаас сэрэмжлүүлэг хүргэж, арга хэмжээ авахад хүндрэл учирч байгаа юу?
-Нийслэлийн хэмжээнд аюулт үзэгдэл, ослын хамгийн өндөр хувийг объектын гал түймэр эзэлдэг. Шалтгаан нь гэр хорооллын айлуудын пийшин, зуухны яндангийн цонолт, үнс нурам ил, задгай асгах, тамхи, чүдэнзний цог хаях, цахилгаан хэрэгсэл, машин, техник буруу ашигласнаас үүсдэг. Эдгээрээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр айл өрхүүдэд очиж, аюулгүй байдлыг хангуулах зэрэг арга хэмжээ авдаг. Ер нь бид сэрэмжлүүлэг хуудас, гарын авлага тараахаас илүү цахим сүлжээ ашиглаж мэдээлэл, сэрэмжлүүлгийг иргэдэд шуурхай хүргэхийг зорьж байна. Ингэхдээ зөвхөн болгоомжлоорой гээд өнгөрөх бус, хаана ямар асуудал үүссэнийг мэдээлж, айл бүхэнд ийм аюул тулгарч болзошгүйг сэрэмжлүүлж буй. Нийслэлийн хэмжээнд манай Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх хэлтэс байна. Бас дүүрэг бүрд чиглэл хариуцсан мэргэжилтнүүд бий. Тэд халдвар хамгааллын дэглэм сахиж, урьдчилан сэргийлэх сэрэмжлүүлгийг иргэдэд хүргүүлэх чиглэлээр төлөвлөгөө гарган, зохион байгуулалттайгаар ажилладаг.
-Алба хаагчид аюулт үзэгдэл, ослын дуудлагад ажиллахаас гадна цар тахалтай тэмцэхэд үүрэг гүйцэтгэж буй. Ингэснээр ачаалал хэр нэмэгдсэн бэ. Тэдний нийгмийн асуудлыг хэрхэн зохицуулж буй бол?
-Нийслэлийн Онцгой байдлын газар томоохон бүтэцтэй. Онцгой байдлын ерөнхий газрын тушаалаар саяхан бүтэц, зохион байгуулалтаа шинэчилсэн. “Ковид-19”-тэй тэмцэх ажлыг өнгөрсөн оноос эхлэн жил гаруйн хугацаанд зохион байгууллаа. Одоогийн нөхцөл байдал хүнд байгаа. Алба хаагчид маань олон талын ажилд оролцож байгаа учраас ачаалал ихэссэн. Ингэснээр ар гэр орхигддог асуудал бий. Тэгэхээр энэ бүгдэд зохион байгуулалтын хувьд шийдвэрлэх, бие биеэ дэмжих, бусад холбогдох байгууллагатай хамтран ажиллах асуудал гарч байгаа.
-Энэ оны эхэнд орон нутагт хэд хэдэн удаа газар хөдөлж, чичирхийлэл нь иргэдэд мэдрэгдлээ. Гэтэл гамшгийн дуут дохио дуугарсангүй, аюулыг мэдээлсэнгүй гэж иргэд нэлээд шүүмжилсэн. Болзошгүй аюул учирлаа гэхэд иргэдэд амжиж анхааруулах, улмаар гамшгаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр нийслэлийн түвшинд ямар ажлууд хэрэгжүүлж байгаа вэ?
-Улаанбаатар хот нь газар хөдлөлтийн 7.5 баллын идэвхтэй бүсэд оршдог. 2013 онд Япон улсын Жайка Олон улсын байгууллагатай хамтран Улаанбаатар хотын газар хөдлөлтийн гамшгаас урьдчилан сэргийлэх чадавхыг бэхжүүлэх төслийн хүрээнд газар хөдлөлтийн гамшгийн эрсдэлийн үнэлгээг хийж, хотын ойр орчимд 6.5-7.7 магнитутын хүчтэй газар хөдөлсөн тохиолдолд барилга байшингийн 48 хувь нь нурах, гал түймэрт 7601 барилга байшин өртөх, 200-300 орчим хүн амь насаа алдах магадлалтай гэсэн тооцоо гарсан. Бид дээрх нөхцөл байдалтай уялдуулан Олон улсын жишигт нийцүүлэн нийслэлийн нутаг дэвсгэрт болзошгүй газар хөдлөлтийн гамшгийн үед түр цугларах 193 аюулгүйн талбайг томилгоожуулж, тэмдэг тэмдэглэгээг байршуулж, түр хоргодох 40 байр, 2002 оноос хойш баригдсан газар хөдлөлтийн 7-8 баллд тэсвэртэй 108 спорт заал, 113 сургууль, цэцэрлэгийг томилгоожуулан ажиллаж байна.
Онцгой байдлын байгууллагаас жил бүрийн гуравдугаар сарын 4 дэх 7 хоногт газар хөдлөлтийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх, таниулах, нүүлгэн шилжүүлэх танхимын болон дадлага сургуулийг иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагуудад зохион байгуулж байна. “Ковид-19” цар тахлын улмаас сүүлийн хоёр жил дээрх сургалтуудыг цахимаар зохион байгууллаа.
Газар хөдлөлтийн гамшгаас амжиж анхааруулах үүрэгтэй 60 дуут цамхгийг анх 2003 онд Улаанбаатарын тойрогт бүрэн хүрэх байдлаар тооцоолж суурилуулсан юм билээ. Гэхдээ суурилуулснаас хойш нийслэлд өндөр барилга олныг барьсантай холбоотойгоор дуут дохио нь бүх хүнд тэр бүр хүрэхгүй, хугарал, сарнил үүсэх зэрэг асуудал тулгардаг. Тэгэхээр бид цаашид Улаанбаатарын нийт иргэдэд дохиог сонсгохын тулд цамхгуудыг нэмж тавих шаардлага тулгарсан. Өнөөдрийн байдлаар Хан-Уул дүүрэгт гурав, Сонгино хайрхан дүүрэгт хоёрыг тухайн дүүргийн хөрөнгөөр шийдвэрлэн байрлуулсан. Мөн нийслэлийн Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зөвлөлд санал тавьж, 2021 оны төлөвлөгөөнд хоёр дуут цамхаг худалдан авах хөрөнгийг шийдвэрлүүлсэн. Цаашдаа Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн хөгжлийн банкнаас хөнгөлөлттэй зээлээр гамшгийн аюулыг зарлан мэдээлэх нэгдсэн тогтолцоог бэхжүүлэх төслийг улсын хэмжээнд 2022 оноос хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.
Дээрх цамхгууд нь Улаанбаатар хотоос 250-300 километрийн радиуст байрлах газар хөдлөлтийг мэдрэгч төхөөрөмжийн тусламжтайгаар долоон баллаас дээш буюу газар хөдлөлтийн улаан түвшний мэдээллийг хүлээн авч, автоматаар дамжуулах үүрэгтэй. Саяхан Улаанбаатар хотод болсон газар хөдлөлтийн балл нь энэ түвшинд хүрээгүй тул цамхгууд дуугараагүй гэдгийг мэргэжлийн байгууллага тайлбарласан. Цаашдаа газар хөдлөлтийн долоон баллаас доош чичирхийллийн мэдээллийг иргэдэд шуурхай хүргэж мэдээ, мэдээллээр хангах талаар Шадар сайдын тушаалаар ажлын хэсэг томилогдон олон улсын жишигт нийцүүлэн журам гаргахаар ажиллаж байна.
–Нийслэлийн Онцгой комисс, байнгын ажиллагаатай зөвлөлүүд онцгой байдлын байгууллагатай хэрхэн уялдаж, үйл ажиллагаа явуулж байна вэ?
-Нийслэлийн Онцгой байдлын газар Гамшгаас хамгаалах тухай хуулийг хэрэгжүүлж гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, урьдчилан сэргийлэх болон тэмцэх, хойшлуулшгүй сэргээн босгох ажлыг зохион байгуулах үүрэг бүхий хоёр зөвлөл, нэг комиссыг байгуулж, ажлын алба болон томилгоожин ажилладаг. Үүнд:
Нэгдүгээрт, Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах орон нутгийн зөвлөл байна. Зөвлөлийн даргаар нийслэлийн ИТХ-ын дарга, гишүүдэд ИТХ-ын төлөөлөгч болон холбогдох агентлагийн дарга нар томилогдон ажилладаг. Энэ зөвлөл маань Улаанбаатар хотын хөгжлийн бодлого төлөвлөлтөд төр, хувийн хэвшлийн болон салбар дундын хамтын ажиллагаа, иргэдийн оролцоонд тулгуурласан гамшгийн эрсдэлийг бууруулах цогц арга хэмжээг тусгах, бодлогын зөвлөмж, чиглэл гаргах чиг үүрэгтэй, орон тооны бус зөвлөл юм.
Хоёрдугаарт, Онцгой комисс, комиссын даргаар Засаг дарга, орлогчоор Нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч, Онцгой байдлын газрын дарга, гишүүдэд холбогдох агентлагийн дарга нар томилогдон, гамшиг, онцгой нөхцөл байдлын үед гамшгаас хамгаалах үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлага, зохицуулалтаар хангах, шийдвэр гаргах, шуурхай зохион байгуулах, хяналт тавих ажлыг зохион байгуулан ажилладаг. Гамшгаас хамгаалах тухай хуулиар онцгой байдлын байгууллага Онцгой комиссын ажлын албаар томилгоожин ажилладаг. Үүний хүрээнд гамшгаас хамгаалах мэргэжлийн анги, төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын уялдаа холбоог хангаж, зохион байгуулалттай удирдлагаар хангах үүргийг онцгой байдлын байгууллагын албан хаагчид гүйцэтгэдэг. Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нийслэлийн хэмжээнд гамшгаас хамгаалах 20 алба, 18 мэргэжлийн ангийг байгуулан ажиллаж байна.
Гуравдугаарт, Газар хөдлөлтийн гамшгаас урьдчилан сэргийлэх байнгын ажиллагаатай зөвлөл ажилладаг. Зөвлөлийн даргаар Засаг даргын орлогч томилогдон ажилладаг бөгөөд гишүүдэд холбогдох агентлагийн дарга нар томилгоожин ажиллаж байна. Уг зөвлөл маань нийслэлийн хэмжээнд газар хөдлөлтийн эрсдэлийг үнэлэх, бууруулах, урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохион байгуулж ажилладаг. Онцгой байдлын байгууллага дээрх комисс зөвлөлийг мэргэжлийн удирдлагаар хангах, гамшгаас хамгаалах алба, мэргэжлийн байгууллагуудын уялдаа холбоог хангах ажлыг зохион байгуулан ажиллаж байна.
-Нийслэлийн Онцгой байдлын газраас жил бүр завьт эргүүлүүд ажиллуулдаг. Энэ жил завьт эргүүлүүд хэзээнээс үүрэг гүйцэтгэж эхлэх вэ?
-Дулааны улиралд иргэд маань Туул голын дагуу амарч, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэхээр ихээр цуглардаг. Үүнтэй холбогдуулан нийслэлийн иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар жил бүрийн зургадугаар сарын 10-наас аравдугаар сарын 1 хүртэл Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын Аврах ангиас холбогдох байгууллагуудтай хамтран завьт эргүүлүүд ажилладаг.
Өнгөрсөн жилд үер усны ослын 37 удаагийн дуудлагад үүрэг гүйцэтгэж, 66 иргэний амь аварч, 29000 хүнд урьдчилан сэргийлэх сэрэмжлүүлгийг хүргэж ажилласан. Хэдийгээр онцгой байдлын байгууллагаас сэрэмжлүүлгийг хүргэж байгаа боловч иргэд усанд осолдож, амиа алдах тохиолдол буурахгүй байна. 2020 онд иргэдийн санамсар болгоомжгүйн улмаас 19 хүн, үүнд бага насны 5 хүүхэд өртөж амь насаа алдсан.
-Нийслэлд энэ сарын 10-наас эхлэн бүх нийтийн бэлэн байдал зарлалаа. Энэ үед онцгой байдлын байгууллагынхан ямар арга хэмжээ хэрэгжүүлж ажиллаж байна вэ?
-Гамшгаас хамгаалах бүх нийтийн бэлэн байдлын үед Нийслэлийн Онцгой байдлын газраас 350 гаруй албан хаагч цагдаагийн байгууллагатай хамтран эргүүл жижүүрлэлтэд үүрэг гүйцэтгэж байна. Мөн нийслэл, дүүргийн Шуурхай штаб, шалган нэвтрүүлэх товчоодод өдөр бүр 50-60 хүн байнга ажиллаж “Ковид-19” цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх ажлыг зохион байгуулан ажиллаж байна. Нөхцөл байдал хүнд байгаа тул хүн хүчээ аль болох зөв хуваарилж ажиллуулахад анхаарч байна. Коронавирус гэлтгүй хаврын улирал эхэлсэнтэй холбоотойгоор шар усны үер, өнжмөл өвсний түймрийн дуудлага ихсэж байна. Тиймээс ажлаа зөв зохион байгуулж, алба хаагчдаа ядраахгүй байлгах нь чухал. Ялангуяа алба хаагчдыг халдварт өвчинд өртүүлэхгүйн тулд урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлж байна. Нөхцөл байдал хүндэрсэн ч бид нэгэнт л төрдөө тангараг өргөсөн хүмүүс учраас ямар нэгэн шалтаг, шалтгаан тооцохгүйгээр үүргээ гүйцэтгэж байна.
-Цар тахлын үед онцгой байдлын байгууллага ямар үүрэг зохион байгуулалттай ажилладаг вэ?
-Онцгой байдлын байгууллага гамшгийн үед гамшгаас хамгаалах алба, мэргэжлийн анги, байгууллага хоорондын уялдаа холбоо, удирдлага зохион байгуулалтыг хангаж ажилладаг. Өнөөдрийн нөхцөлд энэ цар тахал нь шинэ төрлийн хүний гоц халдварт өвчин тул эрүүл мэндийн байгууллага тэргүүлж, чиг үүргийн дагуу мэргэжлийн удирдлагаар ханган ажилладаг онцгой байдлын байгууллагын албан хаагчид зөвхөн эрүүл мэндийн байгууллагын өгсөн заавар, зөвлөмжийг хэрэгжүүлж, байгууллага хоорондын уялдаа холбоог уялдуулан зохион байгуулж, нэгдсэн удирдлагаар ханган ажиллаж байна
-Сүүлчийн асуултыг танд үлдээе?
-Дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын үед онцгой байдал, эрүүл мэнд, цагдаа, мэргэжлийн хяналтын байгууллага гэх мэт төр захиргааны олон байгууллага хүчээ нэгтгэн, иргэдийнхээ аюулгүй байдлыг хангахын тулд цаг наргүй ажиллаж байна. Иргэд маань болзошгүй гамшгийн аюулаас урьдчилан сэргийлж өөрсдийнхөө болон гэр бүлийнхээ эрүүл мэнд, амь нас, аюулгүй байдлыг хангахын тулд мэргэжлийн байгууллагаас өгч байгаа заавар, зөвлөмжийг дагаж мөрдөн, дэмжиж ажиллахыг уриалж байна.
Эх сурвалж: Өнөөдөр сонин
