Авлигатай тэмцэх газрын сар бүрийн ээлжит хэвлэлийн хурал өнөөдөр болов. Хэвлэлийн хуралд Тамгын хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар З.Баасанням, Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Т.Баярхүү, Мөрдөн шалгах хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Э.Идэрцог, Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Х.Хашбаатар оролцож, 2018 оны 5 дугаар сард хийсэн үйл ажиллагааны талаар мэдээллээ.
801 нийтийн албан тушаалтныг авлигаас урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх сургалтад хамрууллаа
Авлигатай тэмцэх газрын дэргэдэх Олон нийтийн төвд зохион байгуулагдаж буй соён гэгээрүүлэх сургалтад 801 нийтийн албан тушаалтныг хамруулсан. Түүнчлэн Нийслэл болон 21 аймаг дахь төрийн өмгөөлөгчдийн нэгдсэн сургалт, ЦЕГ-ын төв орон нутгийн төсөв санхүүгийн асуудал хариуцсан ажилтнуудын нэгдсэн семинарт, Төрийн банкны орон нутгийн салбарын захирлуудад, Төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн дэд дарга буюу ерөнхий инженер, хуулийн мэргэжилтэн нарт зориулсан семинар, зөвлөгөөн зэрэгт оролцсон 271 хүнд авлигаас урьдчилан сэргийлэх асуудлаар мэдээлэл хийв.
Засгийн газар, яам, агентлаг, төрийн болон орон нутгийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдэд 2017 онд хүргүүлсэн зөвлөмжийн биелэлттэй танилцах Авлигатай тэмцэх газрын ажлын хэсгүүд ажиллаж байна. Авлигын эсрэг хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлж, авлигаас урьдчилан сэргийлэх, авлигын эрсдлийг бууруулах чиглэлээр Авлигатай тэмцэх газраас хүргүүлсэн зөвлөмжийн дагуу зарим яам, агентлаг бодитой үр дүнд хүрсэн ажлуудыг авч хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал, Засгийн газарт хүргүүлсэн зөвлөмжид туссан байгуулагдсанаасаа хойш үйл ажиллагаа явуулаагүй, их хэмжээний өртэй, санхүү, хөрөнгийн эх үүсвэргүй, үр ашиггүй, алдагдалтай ажиллаж байсан зэрэг “Аж үйлдвэрийн цогцолбор”, “Монгол тариалан корпораци”, “Монгол мах корпораци”, “Монгол тамга”, “Авто замын тоног төхөөрөмжийн түрээс” төрийн өмчит үйлдвэрийн газруудыг татан буулгах шийдвэрийг Засгийн газар гаргасан.
Гэвч авлигын эсрэг хууль тогтоомжийг зөрчиж хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлэг хянуулахгүйгээр нийтийн албан тушаалтныг томилдог, хөрөнгө орлогын мэдүүлэгээ хугацаа хоцруулдаг, тендер сонгон шалгаруулалт, худалдан авалтыг хууль зөрчин гүйцэтгэдэг, төсөв, санхүүгийн зарцуулалт хяналтгүй, эрх бүхий албан тушаалтны үзэмжээр шийдвэрлэдэг, нэгдмэл сонирхолтой болон хамаарал бүхий этгээддээ давуу байдал олгодог зэрэг зөрчил, дутагдлууд гарсаар байна. Тухайлбал, нэр бүхий төрийн өмчит аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэнтэй обьект түрээслүүлэх гэрээ байгуулахдаа Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газраас зөвшөөрөл аваагүй, түрээслэгч байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдээс түрээсийн төлбөрийг бартер хэлбэрээр хүлээн авдаг байдал тогтоогдсон. Түрээсийн төлбөрийн оронд түрээслэгчид өртэй иргэнийг жолоочоор авч ажиллуулан цалинг нь өрний оронд суутган авдаг, мөн түрээсийн төлбөрийн оронд Лексус 570 автомашиныг бартераар 2016 онд хүлээн авсан боловч зохих журмын дагуу байгууллагын өмчид бүртгүүлэлгүй, хувь хүний эзэмшилд байлгаж байна.
Түүнчлэн яамдын түвшинд гадаадын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжиж байгаа төслүүдийн үр дүн тодорхойгүй, зарцуулалтад тавих хяналт бага, хэт үрэлгэн байгаа нь авлигын эрсдлийг бий болгож байна. Эдгээр төслүүд нь гадаадын зээлээр санхүүждэг учир шууд утгаараа төсөвт ямар нэгэн дарамт учруулахгүй боловч урт хугацаандаа эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй байдаг. Жишээ нь, нэг яамны хэмжээнд 2012 оноос 20 гаруй сая ам.долларын, 2015 оноос 30 гаруй сая ам.долларын төслүүд хэрэгжиж байгаа боловч тодорхой хүрсэн үр дүнгүй, үр ашгийг тооцдоггүй байдалтай байна. Мөн нэг яам 2012-2017 онд 10 гаруй сая ам.долларын төслийг эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй гадаадын зээлээр хэрэгжүүлсэн боловч үр дүн нь тодорхойгүй байдалтай байна.
Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, авлигаас урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх чиглэлээр төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хамтран тодорхой ажлуудыг хэрэгжүүлж байна.
Төрийн албанд томилогдох 732 иргэний мэдүүлгийг хянан шийдвэрлэсэн
Авлигын эсрэг хуульд заасны дагуу энэ сард төрийн 80 гаруй байгууллагын 25400 орчим албан тушаалтны 2017 оны ХОМ-ийн хураангуйг цахим хуудсанд байршуулж, олон нийтэд нээлттэй мэдээлсэн. Ингэснээр АТГ улсын хэмжээнд мэдүүлгээ гаргадаг 40 гаруй мянган төрийн албан хаагчийн ХОМ-ийг иргэдэд нээлттэй мэдээлж хүргэлээ. Бүх төрийн албан хаагчийн ХОМ-ийг зарлаж мэдээлснээр иргэд энэ талын мэдээлэлтэй танилцах, хяналт тавих нөхцөл боломж бүрдэж байгаа. Төрийн албан хаагчдын шударга байдлын түвшинд эерэг хандлага үүсэх төдийгүй цахим системийг сайжруулснаар албан тушаалтны хөрөнгө, орлогын өсөлт, бууралтад олон нийтийн зүгээс дүн шинжилгээ хийж, бодитой дүгнэлт өгөх боломжтой байгаа. Хамгийн гол нь иргэдийн хяналт, оролцоо эрчимжиж, төрийн албан хаагчдын хууль бус нуугдмал эд хөрөнгийг илрүүлэх нөхцөл байдал сайжирна гэж үзэж байгаа.
Авлигын эсрэг хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хянан шалгах үйл ажиллагааны хүрээнд ХАСХОМ-ээ хуулийн хугацаанд гаргаж бүртгүүлээгүй Гаалийн ерөнхий газар, Гадаадын иргэн, харьяатын газар, Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар, “Мон Атом” ХХК, “Гашуун сухайт” ХХК зэрэг байгууллагын 25 албан тушаалтанд хуулийн дагуу сануулах, албан тушаалын цалингийн хэмжээг бууруулах зэрэг хариуцлага тооцуулсан байна. Дээрх байгууллагын удирдлагуудад авлигын эсрэг хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, авлига ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх үүргийн хэрэгжилтийг ханган ажиллах талаар зөвлөмж, чиглэл хүргүүлсэн байна.
2018 оны 5 дугаар сард нийтийн албанд томилогдохоор нэр дэвшсэн 732 иргэний ХАСУМ-ийг хянан шийдвэрлэсэн. Энэ хугацаанд Цагдаагийн ерөнхий газар, Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газар, Татварын ерөнхий газраас ирүүлсэн ХАСУМ бусад байгууллагатай харьцуулахад өндөр дүнтэй байна. Өөрөөр хэлбэл, дээрх байгууллагуудад боловсон хүчний шилжилт хөдөлгөөн, томилгоо, сэлгээ ихээхэн хийгдсэн гэсэн үг.
ХАСХОМ-ийн хяналт шалгалтаар зөрчил гаргасан 3 албан тушаалтанд хариуцлага тооцуулсан байна. Төлөвлөгөөт хяналт шалгалтын ажлын хүрээнд өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн хөрөнгө, орлогыг үнэн зөв мэдүүлэх үүргээ биелүүлээгүй Зам тээврийн хөгжлийн яамны Төмөр зам, далайн тээврийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Артур, Бодлого, төлөвлөлтийн газрын Хөрөнгө оруулалт, үйлдвэрлэлийн хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Ш.Гүнсэндарь нарт сануулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан. Мөн Завхан аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газрын дарга А.Даваадорж нь Авлигын эсрэг хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.2 дахь хэсгийг зөрчсөн нь тогтоогдсон тул албан тушаалын цалингийн хэмжээг бууруулах сахилгын шийтгэлийг тус тус ногдуулсан байна.
2018 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрөөс 05 дугаар сарын 22-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас ирүүлсэн нийтийн албан тушаалтны авлига, ашиг сонирхлын зөрчилтэй холбоотой 58 өргөдөл, гомдлыг хуулийн хугацаанд хянан шийдвэрлээд байна. Өргөдөл, гомдол, мэдээллийг агуулгын хувьд авч үзвэл албан тушаалын байдлаа ашиглан өөртөө болон бусдад давуу байдал олгосон, албан үүргээ гүйцэтгэхдээ ашиг сонирхлын зөрчил гаргаж, албан тушаалтанд тавигдах хориглолт хязгаарлалтын зөрчсөн, ашиг сонирхлын зөрчилтэй хууль бус томилгоотой холбоотой гомдол мэдээлэл урьдын адил дийлэнх хувийг эзэлж байна.
Хянан шийдвэрлэсэн өргөдөл, гомдлоор зөрчил гаргасан албан тушаалтнуудад цалинг бууруулах, ажлаас чөлөөлөх зэрэг хуульд заасан хариуцлага тооцуулсан. Тухайлбал, Төв аймгийн Лүн сумын цэцэрлэгийн эрхлэгч А.Должинсүрэн нь ажиллаж байх хугацаандаа өөрийн хамаарал бүхий этгээдүүдийг ажилд томилсон, чөлөөлсөн. Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн Соёлын ордны дарга Б.Минжүүр нь албан үүргээ гүйцэтгэх явцдаа өөрийн хамаарал бүхий этгээдүүдийг ажилд томилсон, чөлөөлсөн зэрэг албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж бусдад давуу байдал олгосон. Хөвсгөл аймгийн Цагааннуур сумын Засаг даргын орлогчоор Ч.Энхмааг томилохдоо хувийн ашиг сонирхлын урьдчилсан мэдүүлгийг хянуулаагүй байв.
Эрүүгийн 14 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх саналтайгаар прокурорын байгууллагад шилжүүлжээ
АТГ нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.1 дэх зүйлийн 2 дахь хэсэг, Авлигын эсрэг хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1 дэх хэсэгт заасны дагуу харъяаллын гэмт хэргүүдийг шалгах, авлигын гэмт хэргийг илрүүлэх зорилгоор тодорхой төрлийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх чиг үүргээ хэрэгжүүлэхийн тулд иргэд, байгууллагаас авлигын холбогдолтой гомдол, мэдээллийг хүлээн авч, гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл тогтоогдсон тохиолдолд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж ажиллалаа.
2018 оны 5 дугаар сарын байдлаар иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас гэмт хэргийн шинжтэй нийт 85 гомдол, мэдээлэл хүлээн авч шалгаснаас 29 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, 27 гомдол, мэдээллийг хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзаж, 7 гомдол мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэн шалгасан.
Энэ сард Эрүүгийн хуульд заасан авлига, албан тушаалын болон прокурорын байгууллагаас шалгуулахаар харъяалал тогтоосон нийт 358 хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан. Үүнээс эрүүгийн 14 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх саналтай, 26 хэргийг хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаах саналтайгаар прокурорын байгууллагад шилжүүлсэн. Одоо 318 эрүүгийн хэрэг мөрдөн шалгаж байна.
Хэрэг бүртгэлтийн шинээр нээсэн зарим хэргийн товч мэдээлэл:
- Төрийн өмчийн хороо нь “Хөтөлийн цемент шохой” ТӨХК-ийн төрийн эзэмшлийн хувьцааг худалдах тухай тогтоолыг гаргахдаа ямар ч үнийн судалгаа хийлгүйгээр төрийн өмчит компанийг хэт хямд үнээр зарсан байж болзошгүй үйлдэлд,
- Авто тээврийн үндэсний төвийн эрх бүхий албан тушаалтнууд нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж МБА-наас шилжилт хөдөлгөөний хязгаарлалт тогтоосон байхад тээврийг хууль бусаар шилжүүлж улсын дугаар олгосон үйлдэлд,
- Дархан-Уул аймгийн Онцгой байдлын газрын эрх бүхий албан тушаалтан нь сүүлийн 1-2 жилийн өөрийн хамаарал бүхий этгээдүүдийн нэр дээр ажилласан мэтээр цалин бодсон, түүнчлэн ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр цалин нэмэгдэл бодож хувьдаа завшиж албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж улсад их хэмжээний хохирол учруулсан байж болох үйлдэлд,
- Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын Хурх тосгоны захирагчийн ажлын албаны эрх бүхий албан тушаалтнууд нь 2016 онд Дундбаяны голын 10 тонн даацтай гүүрийн засварын ажлын тендер сонгон шалгаруулахдаа Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль тогтоомжийг зөрчиж бусдад давуу байдал бий болгосон байж болзошгүй үйлдэлд,
- Дорноговь аймгийн Замын-Үүд суманд үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн өмчит хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн эрх бүхий албан тушаалтнууд нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа ажил,үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийг зөрчиж албан тушаалын байдлаа ашиглан бусдад давуу байдлыг бий болгосон гэх үйлдэлд,
- Өмнөговь аймгийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын мэргэжилтэн нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж Сэврэй сумын нутагт газрын хэвлийг хууль бусаар ухаж алт олборлосон талаарх мэдээлэл өгсөн иргэнд олгосон урамшууллын мөнгөнөөс 6.4 сая төгрөгийг бусдаар дамжуулан авч өөртөө давуу байдал бий болгосон, мөн Байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээг хууль бусаар хийж бусдад давуу байдал бий болгосон байж болзошгүй зэрэг гэмт хэргийн шинжтэй мэдээллийг иргэн, байгууллагаас хүлээн авч илрүүлэн хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж шалгаж байна.
Шүүхэд шилжүүлэх саналтай хүргүүлсэн зарим хэргийн товч мэдээлэл:
- ДЦС-4 ТӨҮГ-ын эрх бүхий албан тушаалтнууд нь тээрмэрийн салхилуурын сэлбэг нийлүүлэх тендерт өөрийн хамаарал бүхий аж ахуйн нэгжийг шалгаруулсан, түүнчлэн тендерт шалгарсан хуулийн этгээдийн төлөөллөөс 100 сая төгрөгийн хахууль авсан, мөн өөрийн хамаарал бүхий компанид давуу эрх олгож тендер сонгон шалгаруулалтад нөлөөлж албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан байж болзошгүй хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулж шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорт хүргүүлсэн.
- БОАЖЯ-ны Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөцийн газрын дарга Д нь А-аас бусдаар зуучлуулан 150 сая төгрөгийг хээл хахуульд авч самрын яс экспортлох зөвшөөрлийг олгосон үйлдлийг шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорын байгууллагад хүргүүлсэн.
- Багануур ХК-ийн охин компани болох "Багануур илч" ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан С.Батболд нь компанийн хөрөнгийг хувьдаа завшиж, тус компанийг санхүүгийн хүнд байдалд оруулсан асуудлыг шалгуулахаар Прокурорын байгууллагад санал хүргүүллээ.
- Барилга, хот байгуулалтын яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан Э нь өөрийн хамаарал бүхий этгээдийн нэр дээр "River garden" цогцолбор хотхоноос 1.1 тэрбум төгрөгийн үнэтэй 344.8 мкв талбай бүхий орон сууцыг худалдан авсан боловч энэ тухайгаа хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ бичээгүй, хөрөнгийн эх үүсвэрээ тайлбарлаж чадахгүй байгаа хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорын байгууллагад 7 дахь удаагаа шилжүүлээд байна.
- Барилга, хот байгуулалтын сайдаар ажиллаж байсан Б нь 2016 онд албаны эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж “Бэрэн групп” ХХК-ийн барьсан “Хангай” хотхоны орон сууцнаас 123 айлын орон сууцыг тендер зарлалгүйгээр худалдан авч улсын төсөвт 972.4 сая төгрөгийн хохирол учруулсан байж болзошгүй хэргийг Сонгинохайрхан дүүргийн шүүхэд шилжүүлэв.
Шүүхээр шийдвэрлэгдсэн зарим хэргийн мэдээлэл:
- Автотээврийн үндэсний төвийн тээвэр зохицуулалтын хэлтсийн дарга Д.Батбаяр нь олон улсын ачаа тээврийн С зөвшөөрлийг олгохын тулд аж нэгж, хуулийн этгээдээс 57.5 сая төгрөгийн хахууль авсан хэрэгт АТГ мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулсан. Сүхбаатар дүүргийн анхан шатны шүүхээс Эрүүгийн хуулийн 22.4 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хахууль авсан Д.Батбаярт 6.5 сая төгрөгөөр торгуулийн ял оногдуулсан. Хахууль өгсөн хуулийн этгээдийг 120 сая төгрөгөөр торгож шийтгэсэн байна.
- Хан-Уул дүүрэг дэх цагдаагийн 2 дугаар хэлтсийн эргүүлийн офицероор ажиллаж байсан С.Гансүх нь тээврийн хэрэгсэл согтуугаар жолоодож явсан иргэн С-ээс бусдаар зуучлуулан 200 мянган төгрөгийн хахууль авсан хэргийг Хан-Уул дүүргийн эрүүгийн анхан шатны шүүх хэлэлцэж 1,6 жилийн хорих ял оногдуулж, тэнсэж шийдвэрлэгдсэн.
- Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамны Санхүүгийн газрын даргаар ажиллаж байсан эрх бүхий албан тушаалтан нь 90.7 сая төгрөгийг хувьдаа завшсан хэрэгт тус газраас мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан. Сүхбаатар дүүргийн анхан шатны шүүхээс Д.Батмагнайд Эрүүгийн хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2.1, 2.2-т зааснаар 9.5 сая төгрөгийн торгууль оногдуулсан байна.
- Сангийн яамны Өрийн удирдлагын хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан эрх бүхий албан тушаалтан нь албан тушаалын байдлаа ашиглаж 13.4 сая төгрөгийг хувьдаа завшсан хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулсан. Шүүхээс Н.Нарангэрэлийг Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.2-т зааснаар 1 жилийн тэнсэн харгалзах ял оногдуулж, хэрэгт худал мэдүүлэг өгсөн гэрч Ч.Тавансахъяад Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 450 мянган төгрөгийн торгуулийн ял оногдуулсан байна.
